SPECJALNE OŚWIETLENIE W PRZEMYŚLE DRUKARSKIM
Odwzorowanie kolorów jest fundamentem przemysłu drukarskiego. Nic więc dziwnego, że ta branża tak bardzo pedantycznie podchodzi do wiarygodności oddawania barw podczas drukowania. Metoda, która pozwala na jak najlepsze porównanie finalnych kolorów wydruku ze wzorcowym stawianym jako odnośnik to tzw. proofing. Aby móc tego dokonać potrzebny jest bardzo dobry i niezawodny sprzęt, czyli specjalne lampy do proofingu. Oświetlenie referencyjne stosowane w przemyśle graficznym to znormalizowane światło, iluminat D50 ze skorelowaną temperaturą barwową (CCT) 5000 K. Dotyczy to wszystkich specjalistów w tym dziale, począwszy od grafików, fotografów, poprzez agencje reklamowe, a na prepressie, poligrafii i drukarstwie kończąc.
LAMPY DO PROOFINGU W PRZEMYŚLE PRODUKCYJNYM
Proofing jest obecny nie tylko w drukarstwie i fotografii. Wszędzie tam gdzie oddawanie barw ma znaczenie, również i tam pojawia się dokładne sprawdzanie kolorów przez różnego rodzaju specjalistów. Proofing jest nieodzowną metodą badania i sprawdzania kolorów także w manufakturze. Kontrola sprawdzania barw jest wykorzystywana w przemyśle: tekstylnym, chemicznym, skórzanym, motoryzacyjnym, plastikowym, a nawet w cukierniczym. Zastosowanie specjalistycznych lamp do badania odpowiedniej palety barw ma sens w różnych przypadkach. Np. sprawdzenie czy dana sukienka lub garnitur odpowiada modnemu kolorowi w tym sezonie? Ewentualnie kapsułki do prania mają poprawną barwę? Czy skórzana tapicerka w samochodzie ma właściwy odcień? Bądź zastosowano odpowiedni lakier do karoserii auta? Czy zabawka dla dzieci ma trafnie dobrane kolory? Alboż słodycze mają konkretny barwnik?
Aby sprostać temu zadaniu wykorzystuje się bardzo dobre lampy do proofingu o iluminacie D65. Oznacza to, że jest to oświetlenie referencyjne ze skorelowaną temperaturą barwową (CCT) wynoszącą 6500K, zgodne ze wszystkimi wymaganymi normami. Poziom natężenia oświetlenia zdefiniowany w tym standardzie wynosi od 1000 do 4000 luksów. Rozpiętość ta zależy od różnorodności zastosowań. Znormalizowane światło D65 musi posiadać także składnik UV standardowego oświetlacza. Jest to konieczne aby wspomagać wykrywanie optycznych środków rozjaśniających (OBA) i innych materiałów fluorescencyjnych (zgodnie z normą ISO).
NOWA METODA SPRAWDZANIA ODDAWANIA BARW
Oprócz standardowego wskaźnika oddawania barw Ra (CRI) w proofingu bierze się pod uwagę jeszcze inne współczynniki. Jest to indeks wierności barw Rf oraz indeks nasycenia barw Rg (tzw. Gamut indeks). Pierwszy z nich Rf informuje o wiarygodność kolorów, drugi Rg o nasyceniu. Pożądanymi wartościami są zawsze 100. W rzeczywistości te rezultaty mało kiedy są osiągane. Co więcej badania wykazały, że w wielu sytuacjach większość ludzi woli nieznaczny wzrost nasycenia kolorów. Wartość Rf może maksymalnie wynieść 100. Ten wynik mówi nam o dokładnej wierności oddania barwy, koloru druku jakiego chcemy. Natomiast Rg przyjmując wartości poniżej 100 informuje nas o tym, że źródło światła emituje kolory jako mniej nasycone niż źródło odniesienia. Analogicznie w przeciwną stronę: wartość powyżej 100 światło emituje kolory bardziej nasycone.
Na czym właściwie polega zależność między wskaźnikami Rf i Rg? Związek polega na tym, że jeśli Rf (wierność barwy) wynosi 100 to Rg (nasycenie koloru) również musi wynosić 100. Inaczej mówiąc jeśli wierność koloru wskazuje na dopasowanie do źródła odniesienia, to nie ma zmian w nasyceniu. Inna sytuacja jest gdy wartość Rf spada poniżej 100. Wtedy aby oddać wierność kolorów musimy pójść na kompromis w nasyceniu barw. Wybieramy więc między nienasyceniem (wyblakłe barwy) a przesyceniem (wyraźne i żywe kolory), czyli dochodzi tutaj jeszcze jeden element: przesunięcie wektorowe. To wszystko sprowadza nas do wskaźnika, który jest nową metodą oceny oddawania barw. Zawiera on wspomniane wcześniej indeksy Rf i Rg oraz skorelowaną temperaturę barwową (CCT).
ODDAWANIE BARW: PORÓWNANIE CRI Z NOWĄ METODĄ
Jaka zatem jest różnica między stosowanym powszechnie starym indeksem CRI (Ra) a nowym metodą obliczania oddawania barw? Przede wszystkim nowe rozwiązanie uwzględnia nasycenie kolorów, czego brakowało w starym CRI. Co za tym idzie wskaźnik Ra mógł brać pod uwagę jedynie średnią dokładność 14. testowych próbek kolorów oświetlonych źródłem testowym i źródłem wzorcowym, natomiast nowy sposób wykorzystuje aż 99. barwnych próbek. Poza tym CRI za źródło wzorcowe przyjmuje promiennik Plancka o temperaturze mniejszych niż 5000K, dla pozostałych temperatur matematyczny model rozkładu widmowego światła dziennego. Lepiej skorelowaną temperaturę barwową wykazuje natomiast druga metoda, która dla barw poniżej 4500K przyjmuje promiennik Plancka, powyżej 5500K – iluminat D55, a w przedziale 4500-5000K jest kombinacją liniową uśrednionego wyniku z rozkładów widmowych promiennika Plancka i światła dziennego.
Według potwierdzonych badań indeks CRI sprawdzał się przy ocenie oddawania barw dla źródeł świetlówkowych, natomiast nie nadaje się do oceny źródeł LED. Nowa metoda może być stosowana do wszystkich źródeł światła, ponieważ likwiduje wiele błędów, które nie wykrywał indeks Ra. Póki co odkrywczy sposób obliczania oddawania barw nie zastąpił starego, dalej obie metody są stosowane, oficjalnie akceptowana przez Międzynarodową Komisję Oświetleniową pozostaje tylko wskaźnik CRI. W razie jakichkolwiek pytań dotyczących właściwego doboru lamp do proofingu prosimy o kontakt.